Czym jest magnez?
Magnez jest pierwiastkiem niezbędnym do funkcjonowania ludzkiego organizmu. Bierze udział w 300 reakcjach enzymatycznych. Jest niezbędny do funkcjonowania wielu szlaków metabolicznych w naszym ciele.
Nieodpowiedni stan magnezu może zaburzać procesy biochemiczne. Szacuje się, że prawie dwie trzecie populacji w świecie zachodnim nie osiąga zalecanej dziennej dawki magnezu. Przyczynia się to do rozwoju różnych, często przewlekłych chorób. Optymalizacja poziomu magnezu poprzez dietę i suplementację jest bezpieczną i dobrze udokumentowaną terapią.
Całkowita ilość magnezu w organizmie przeciętnego dorosłego człowieka wynosi około 25 gramów. Homeostaza tego pierwiastka utrzymywana jest głównie przez nerki, które wydalają wraz z moczem średnio 120 mg magnezu w ciągu doby. Kości przechowują około 50–60% całkowitej zawartości magnezu, podczas gdy mięśnie i inne tkanki miękkie około 40–50%. Około jedna trzecia zawartości magnezu w kościach stanowi rezerwę, w razie potrzeby uwalnianą w celu utrzymania jego właściwego poziomu pozakomórkowego. Mniej niż 2% jest dostępne w surowicy i czerwonych krwinkach, co stanowi wspomniany magnez pozakomórkowy w organizmie.
Rola magnezu w organizmie
Magnez bierze udział w licznych szlakach metabolicznych oraz reguluje pracę wielu układów i narządów, jest niezbędny do przewodzenia impulsów nerwowych, prawidłowej pracy mięśni, utrzymania napięcia naczynioruchowego i prawidłowego rytmu serca. Ma ogromne znaczenie dla mózgu, koncentracji i zdolności zapamiętywania.
Procesy wymagające obecności magnezu:
- synteza białek, wielu enzymów, mitochondriów, DNA i RNA,
- przewodnictwo nerwowo-mięśniowe,
- regulacja poziomu glukozy i ciśnienia krwi,
- aktywny transport jonów wapnia i potasu przez błony komórkowe,
- budowa kości,
- aktywacja makrofagów i granulocytów,
- proliferacja limfocytów.
- wiązanie endotoksyn z monocytami.
Przyczyny niedoboru magnezu
Dzienne zapotrzebowanie na magnez przeciętnie wynosi 310-320 mg dla kobiet i 400-420 mg dla mężczyzn. Dobrze skomponowana dieta powinna dostarczać wystarczające ilości tego składnika. W pewnych okolicznościach jednak jego podaż nie jest wystarczająca dla zachowania pełnego zdrowia. O niedoborze magnezu mówimy, gdy poziom magnezu w surowicy spadnie poniżej wartości 0,8 mmol/l.
Czynniki wpływające na niedobór magnezu:
- uboga dieta (dotyczy to zwłaszcza osób starszych i przewlekle chorych),
- długotrwały stres,
- ciążą i karmienie piersią,
- zwiększony wysiłek fizyczny (np. u sportowców, pracowników fizycznych itp.),
- cukrzyca typu 2,
- choroby nerek,
- niedobór witamin z grupy B,
- niektóre leki (np. digoksyna, doustne środki antykoncepcyjne, leki moczopędne, kortykosteroidy, niektóre antybiotyki),
- nadmiar używek (alkohol, kofeina),
- choroby układu pokarmowego wpływające na złe wchłanianie (np. choroby zapalne jelit, nowotwory, stan po usunięciu fragmentu jelit, choroby wątroby i trzustki),
- przewlekła biegunka i wymioty.
Groźny niedobór magnezu
Do najbardziej znanych i długofalowych konsekwencji niedostatecznej ilości magnezu należą przede wszystkim choroby serca i układu krążenia, wysokie ciśnienie krwi, cukrzyca typu 2, osteoporoza, niska odporność, depresja i zespół przewlekłego zmęczenia. Chroniczny niedobór magnezu zwiększa także ryzyko wystąpienia epizodów zakrzepowo-zatorowych, w tym udaru i zawału serca.
Objawy niedoboru magnezu:
- zaburzenia rytmu serca,
- migrenowe bóle głowy,
- nadciśnienie tętnicze,
- bolesne skurcze mięśni, drżenie, osłabienie mięśniowe,
- trudności z oddychaniem,
- tężyczka,
- nadpobudliwość, nerwowość,
- zaburzenia koncentracji,
- zaburzenia snu i poczucie ciągłego zmęczenia,
- pogorszenie nastroju, depresja,
- zaburzenia perystaltyki jelit, przewlekłe zaparcia, kolki,
- osteoporoza, próchnica zębów,
- osłabienie układu odpornościowego,
- łamliwe paznokcie i wypadanie włosów.
Aby zapobiec niedoborom, zaleca się suplementację magnezem w dawce 300-1000 mg na dobę.
Ryzyko przedawkowania magnezu jest bardzo niskie, jednak istnieją przeciwskazania do suplementacji, np. w przypadku chorób nerek, miastenii, bloku przedsionkowo-komorowego, hipotonii.
Dawka suplementu powinna być dobrana indywidualnie przez lekarza na podstawie aktualnych badań krwi, historii medycznej, a także stylu życia.
mgr Magdalena Depka Prądzyńska
Biolog medyczny, diagnosta labolatoryjny
Bibliografia:
- Gröber, „Mikroskładniki odżywcze”, 2010.
- Karmańska, A. Stańczak, B. Karwowski, „Magnez. Aktualny stan wiedzy”, 2015.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5637834/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5926493/
https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/magnesium/