Zespół przewlekłego zmęczenia a depresja
Zespół przewlekłego zmęczenia (ang. Chronic Fatigue Syndrome, CFS) i depresja to dwie odrębne, choć często mylone ze sobą choroby.
CFS charakteryzuje się przede wszystkim ekstremalnym zmęczeniem, które nie ustępuje nawet po odpoczynku. Chorobie tej często towarzyszą również inne objawy, takie jak bóle mięśni i stawów, bóle głowy, zaburzenia snu, problemy z koncentracją i pamięcią, a także częste infekcje. Istnieją różne kryteria diagnostyczne CFS, ale ogólnie przyjęta definicja podaje trwające ponad 6 miesięcy, nieustępujące zmęczenie. Przyczyny CFS nie są do końca znane, ale podejrzewa się, że mogą być związane z czynnikami takimi jak infekcje wirusowe, zaburzenia immunologiczne, stres czy genetyka. Diagnoza jest często trudna, ponieważ nie ma jednoznacznego testu laboratoryjnego ani obrazowego, który potwierdzałby to schorzenie. Leczenie CFS skupia się na łagodzeniu objawów i poprawie jakości życia pacjenta. Może obejmować terapię behawioralną, fizyczną, farmakoterapię w celu leczenia objawów, oraz wsparcie psychologiczne.
Depresja to zaburzenie nastroju, które charakteryzuje się głębokim smutkiem, utratą zainteresowania życiem, utratą energii, zmianami apetytu i zaburzeniami snu. Osoby cierpiące na depresję mogą również odczuwać uczucie beznadziejności, myśli samobójcze i trudności w podejmowaniu codziennych działań. Depresja jest zazwyczaj związana z wieloma czynnikami, w tym genetyką, biochemią mózgu, stresem życiowym, traumą czy chorobami przewlekłymi. Depresję można diagnozować na podstawie wywiadu klinicznego oraz oceny objawów. Leczenie depresji może obejmować psychoterapię (np. terapia poznawczo-behawioralna), farmakoterapię (antydepresanty) lub ich kombinację. Wsparcie społeczne i zdrowy styl życia również odgrywają ważną rolę w procesie leczenia. Zdarza się , że depresja jest wynikiem niedoborów substancji odżywczych, np. kwasu foliowego lub witaminy D. Wprowadzenie odpowiedniej suplementacji może być w takich sytuacjach kluczowym czynnikiem terapeutycznym.
Warto zaznaczyć, że depresja może towarzyszyć zespołowi przewlekłego zmęczenia lub innym chorobom przewlekłym, ponieważ zmęczenie i chroniczny ból mogą wpływać negatywnie na stan psychiczny. Dlatego ważne jest, aby przeprowadzić dokładną diagnozę i dostosować leczenie do indywidualnych potrzeb pacjenta. W obu przypadkach istnieje nadzieja na poprawę jakości życia pacjentów dzięki odpowiedniemu leczeniu i wsparciu.
Zespół przewlekłego zmęczenia a mitochondria
Istnieją badania sugerujące, że mitochondria, które są małymi organellami komórkowymi odpowiedzialnymi za produkcję energii, mogą odgrywać rolę w zespole przewlekłego zmęczenia. Niektóre badania wykazały, że osoby cierpiące na CFS mogą mieć pewne nieprawidłowości w funkcji mitochondriów. U pacjentów z CFS stwierdzono zmniejszoną produkcję energii mitochondrialnej (ATP) lub inne nieprawidłowości w procesach energetycznych związanymi z mitochondriami. Jedna z teorii sugeruje, że stres oksydacyjny (nadmierna ilość reaktywnych form tlenu) może prowadzić do uszkodzenia mitochondriów, co wpływa na ich zdolność do produkcji energii. Inne teorie wskazują na możliwe genetyczne lub immunologiczne czynniki związane z mitochondriami.
Ze względu na potencjalne związki między CFS a mitochondriami, niektórzy eksperci sugerują, że leczenie może obejmować strategie mające na celu poprawę funkcji mitochondriów. Może to polegać na suplementacji substancjami mitotropowymi, takimi jak np. koenzym Q10 (ubichinon) lub karnityna. Obiecujące są również terapie tlenowe (oddychanie powietrzem ze zmienną zawartością tlenu), które korzystnie wpływają na stan mitochondriów i funkcjonowanie mitochondriów.
Jeśli masz podejrzenie, że cierpisz na którąś z tych chorób, koniecznie skonsultuj się z lekarzem.
mgr Magdalena Depka Prądzyńska
Biolog medyczny, diagnosta labolatoryjny
Bibliografia:
- Fernandez A.A., Martin A.P., Martinez M.I. et al. Chronic Fatigue Syndrome: Aetiology, diagnosis and treatment. BMC Psychiatry 2009.
- Papadopoulos AS, Cleare AJ. Hypothalamic-pituitary-adrenal axis dysfunction in chronic fatigue syndrome. Nat Rev Endocrinol 2012.
- Kurowski M, Kuna P. Zespół przewlekłego zmęczenia. Alergia Astma Immunologia 1997.
- Committee on the Diagnostic Criteria for Myalgic Encephalomyelitis/ Chronic Fatigue Syndrome. Beyond Myalgic Encephalomyelitis/Chronic Fatigue Syndrome: Redefining an Illness. The National Academies Press. Washington, DC 2015.
- Rybakowski, S. Pużyński, J. Wciórka: Psychiatria. T. 2. Wrocław: Elsevier Urban & Partner, 2010.
- Adam Bilikiewicz, Włodzimierz Strzyżewski: Psychiatria: podręcznik dla studentów medycyny. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1992.
- Toshi A. Furukawa i inni, Initial severity of depression and efficacy of cognitive–behavioural therapy: Individual-participant data meta-analysis of pill-placebo-controlled trials, „The British Journal of Psychiatry”, 210 (3), 2017.