
Funkcje cynku w organizmie
Cynk w organizmie człowieka wchodzi w skład kilkuset enzymów. Bierze udział przemianach węglowodanów, tłuszczów i białek oraz w przemianach energetycznych. Jest jednym z niezbędnych elementów do produkcji wielu hormonów. Odpowiada za odczuwanie smaku i zapachu, odpowiedniego metabolizmu alkoholu, jak również obronę immunologiczną. Może brać pośredni udział w uczeniu się, zapamiętywaniu oraz w regulacji pobudzenia.
Źródła cynku
Bez problemu możemy dostarczyć naszemu organizmowi odpowiedniej ilości cynku wraz z codzienną dietą. Do produktów bogatych w cynk możemy zaliczyć: mięso, sery podpuszczkowe, kasze, ciemne pieczywo czy jaja.
Cynk przyswajamy lepiej z produktów zwierzęcych niż roślinnych. Jego przyswajalność zwiększa obecność białka zwierzęcego, kwasu cytrynowego i niektórych aminokwasów. Wchłanianie cynku z żywności zwiększa się w okresach niedoboru. Standardowo wchłanianie cynku wynosi 20-40%. Przyswajalność cynku ogranicza obecność błonnika, fitynianów oraz szczawianów, niektóre składniki mineralne oraz alkohol.
Wybrane produkty bogate w cynk
Produkt spożywczy | Ilość cynku [mg] w 100 g produktów |
Wątroba cielęca | 8,4 |
Ser gouda (tłusty) | 4,2 |
Ser cheddar (pełnotłusty) | 4,1 |
Wieprzowina (karkówka) | 3,1 |
Jajka | 1,8 |
Otręby pszenne | 8,9 |
Pestki dyni | 7,5 |
Fasola biała | 3,8 |
Kasza gryczana | 3,5 |
Migdały | 3,2 |
Chleb żytni razowy | 2,5 |
Zapotrzebowanie na cynk waha się od 3 do 13 mg/dobę w zależności od wieku, płci i stanu fizjologicznego.
Niedobór cynku i jego objawy
Niedobór cynku u dzieci może powodować zmiany skórne, podobne do występujących w łuszczycy. Objawia się również biegunkami, utratą apetytu, wypadaniem włosów, opóźnieniem rozwoju, zahamowaniem wzrostu oraz hipogonadyzmem.
U dorosłych niedobór cynku przejawia się rumieniowymi zmianami na skórze, zaburzeniami smaku i węchu, utratą włosów, a nawet kurzą ślepotą. Długotrwały niedobór cynku pogarsza funkcje immunologiczne oraz utrudnia gojenie się ran.
Nadmiar cynku w diecie
Rzadko zdarza się przekroczenie spożycia cynku wraz z dietą. Cynk możemy przyjmować również jako suplement. W taki sposób już dużo łatwiej o przedawkowanie. Skutki długotrwałej suplementacji dużych dawek cynku mogą być niebezpieczne. Będą to: zmniejszenie stężenia frakcji cholesterolu HDL (to ten ,,dobry cholesterol’’), obniżenie odpowiedzi immunologicznej organizmu. Może wpływać negatywnie na metabolizm żelaza i miedzi.
Ostre zatrucie cynkiem przejawia się: nudnościami, ostrymi bólami żołądka, utratą apetytu, bólami głowy oraz biegunką.
Podsumowanie
Odpowiednio zbilansowaną dietą bez problemu pokryjemy zapotrzebowanie na cynk. W ten sposób ciężko by było przekroczyć podaż cynku. Bardziej powinniśmy obawiać się niedoboru niż nadmiaru, jeśli chodzi o podaż cynku z dietą. Nadmierna długotrwała suplementacja może skutkować nieprzyjemnymi objawami. W sprawie suplementacji warto skonsultować się ze specjalistą, aby dobrał odpowiednią dawkę i optymalny czas przyjmowania.